Το καλοκαίρι του 2024 ήταν μια ακόμη δύσκολη περίοδος πυρκαγιών για τη Νότια Ευρώπη, αναδεικνύοντας τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και την ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων. Για να διερευνήσουμε αυτές τις προκλήσεις, μοιραζόμαστε τις απόψεις τεσσάρων εμπειρογνωμόνων πολιτικής προστασίας από τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα. Οι εν λόγω ειδικοί θα προβληματιστούν σχετικά με τις εμπειρίες τους, τα διδάγματα που αποκόμισαν και τις στρατηγικές που ανέπτυξαν κατά τη διάρκεια της πιο πρόσφατης περιόδου πυρκαγιών.
Ενώ κάθε χώρα αντιμετώπισε μοναδικές συνθήκες, αναδείχθηκαν αρκετά κοινά θέματα. Η κλιματική αλλαγή και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρέασαν όλο και περισσότερο τη συμπεριφορά των πυρκαγιών, με την άνοδο της θερμοκρασίας, την παρατεταμένη ξηρασία και τις απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες να δημιουργούν πιο σύνθετες συνθήκες. Η Ελλάδα αντιμετώπισε μια παρατεταμένη περίοδο πυρκαγιών λόγω των έντονων καύσωνων και η Πορτογαλία βίωσε μια απότομη αύξηση των καμένων εκτάσεων, παρά τα συνολικά λιγότερα περιστατικά πυρκαγιών. Τα συστήματα πρόληψης και αντιμετώπισης της Γαλλίας συνέβαλαν στον περιορισμό των καμένων εκτάσεων. Στην Ισπανία, η ευαισθητοποίηση του κοινού και η προληπτική επικοινωνία αποτέλεσαν το κλειδί για τη μείωση των επιπτώσεων των πυρκαγιών.
Οι εμπειρογνώμονες υπογράμμισαν την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαχείριση των πυρκαγιών, η οποία θα συνδυάζει την πρόληψη, την ετοιμότητα και την ταχεία αντιμετώπιση. Εργαλεία όπως τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS), η ενισχυμένη διασυνοριακή συνεργασία και η ισχυρότερη εμπλοκή της κοινότητας αποτελούν βασικά στοιχεία για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η εγκατάλειψη γης, οι γεωργικές πρακτικές και οι τυχαίες αναφλέξεις, εξακολουθούν να συμβάλλουν σημαντικά στις εστίες πυρκαγιών, ενισχύοντας την ανάγκη για ευρεία ενημέρωση του κοινού και αυστηρότερη επιβολή των προληπτικών μέτρων.
Πώς ανταποκρίθηκε η ΕΕ στην εποχή των πυρκαγιών του 2024;
Όταν προκύψει έκτακτη ανάγκη, κάθε χώρα μπορεί να ζητήσει βοήθεια μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Όταν εκδηλώνονται πυρκαγιές τέτοιου μεγέθους, τα κράτη μέλη και τα συμμετέχοντα κράτη στον Μηχανισμό δείχνουν τακτικά αλληλεγγύη στέλνοντας βοήθεια με τη μορφή πυροσβεστικών αεροπλάνων, ελικοπτέρων, πυροσβεστικού εξοπλισμού και ομάδων. Επιπλέον, ο Μηχανισμός μπορεί να συγχρηματοδοτήσει τη μεταφορά της βοήθειας στην πληγείσα περιοχή, καθώς και τα λειτουργικά έξοδα.
Από το 2019, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ έχει ενισχυθεί με τον στόλο rescEU, ένα ευρωπαϊκό απόθεμα που περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα και χρηματοδοτείται κατά 100% από την ΕΕ. Η ΕΕ συγχρηματοδοτεί επίσης την εφεδρική διαθεσιμότητα πρόσθετων ικανοτήτων αεροπυρόσβεσης για την αντιμετώπιση πιθανών ελλείψεων στην αντιμετώπιση πυρκαγιών.
Για την περίοδο πυρκαγιών του 2024, η Κύπρος, η Τσεχία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Σουηδία συγκέντρωσαν 24 πυροσβεστικά αεροπλάνα και 4 ελικόπτερα στη διάθεση άλλων κρατών μελών της ΕΕ σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία προ-τοποθετήθηκαν 556 πυροσβέστες από 12 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 2024, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε 14 φορές για πυρκαγιές. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την ευρωπαϊκή αντίδραση εδώ.
Ελάτε μαζί μας για να εξερευνήσουμε αυτές τις πολύτιμες προοπτικές από τους Laurent Alfonso (Γαλλία), Fabio Costa (Πορτογαλία), Eduard Plana Bach (Ισπανία) και Σοφία Κολλάρου (Ελλάδα). Μαζί, οι εμπειρίες τους παρέχουν μια λεπτομερή επισκόπηση της περιόδου πυρκαγιών του 2024.
Laurent Alfonso
Ο Laurent Alfonso είναι επαγγελματίας πυροσβέστης με 28 χρόνια εμπειρίας σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Με εξειδίκευση στη διαχείριση κρίσεων για δασικές πυρκαγιές και φυσικές περιοχές, η εμπειρία του Laurent καλύπτει όλες τις φάσεις της διαχείρισης κινδύνου καταστροφών.
Sofia Kollarou
Η Σοφία Κολλάρου, έμπειρη δασολόγος με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διαχείριση Περιβάλλοντος, είναι σήμερα επικεφαλής του Τμήματος Προστασίας Δασών και Ασφάλειας της Υπαίθρου στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας. Με πάνω από 23 χρόνια εμπειρίας, ειδικεύεται στην πρόληψη και διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, επιβλέπει το Κέντρο Συντονισμού Δασικής Προστασίας και ηγείται του Σχεδίου Δασικής Προστασίας AntiNERO.
Eduard Plana Bach
Ο Eduard Plana Bach είναι ανώτερος εμπειρογνώμονας και επικεφαλής του τμήματος Δασικής Πολιτικής και Διακυβέρνησης Κινδύνων στο Κέντρο Δασικής Επιστήμης και Τεχνολογίας της Καταλονίας. Η εμπειρογνωμοσύνη του έγκειται στην κοινωνικοπεριβαλλοντική διάσταση των δασικών πολιτικών, καθώς και στην ολοκληρωμένη διαχείριση του κινδύνου πυρκαγιών, στην επικοινωνία του κινδύνου και στη διακυβέρνηση.
Fabio Silva
Ο Fabio Silva έχει πάνω από 25 χρόνια εμπειρίας στη διαχείριση και ανάλυση πυρκαγιών στην Πορτογαλία. Ξεκίνησε την καριέρα του στην πυροσβεστική υπηρεσία το 1998, ενώ αργότερα εντάχθηκε στην Ειδική Δύναμη Πολιτικής Προστασίας της Πορτογαλίας και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της Ομάδας Ανάλυσης και Χρήσης Πυρκαγιών (GAUF) το 2011.
Source: EU Civil Protection Knowledge Network