Παρόλο που η ρύπανση από πλαστικό δεν αποτελεί νέα ανησυχία, η έκτασή της φτάνει σε ανησυχητικά επίπεδα. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει τα πλαστικά απόβλητα με τις τελικές διαπραγματεύσεις για την παγκόσμια συνθήκη να ξεκινούν
Η ΕΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση) καθιστά σαφείς τις προτεραιότητές της, καθώς η παγκόσμια πλαστική ρύπανση συνεχίζει να αυξάνεται, επηρεάζοντας δυσμενώς την υγεία και το περιβάλλον.
Μια νομικά δεσμευτική διεθνής συμφωνία για την προστασία του πλανήτη
Η ΕΕ πιέζει για μια νομικά δεσμευτική διεθνή συμφωνία που θα αντιμετωπίζει τη βασική αιτία της πλαστικής ρύπανσης.
Η πέμπτη σύνοδος της Διακυβερνητικής Διαπραγματευτικής Επιτροπής Ζ (INC-5) πραγματοποιείται επί του παρόντος στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας, από τις 24 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 2024. Πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός που θα συμβάλει στην επίτευξη παγκόσμιας συναίνεσης.
Είναι σαφές ότι υπάρχει μια αυξανόμενη παγκόσμια προθυμία για δράση, καθώς 127 χώρες έχουν ήδη θεσπίσει κανονισμούς για τα πλαστικά μίας χρήσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τώρα είναι πιο σημαντική στιγμή από ποτέ για την ΕΕ να πιέσει για την επίτευξη αυτής της συνθήκης.
Πλαστική ρύπανση: Μια διαρκώς αυξανόμενη κρίση
Παρόλο που η πλαστική ρύπανση δεν αποτελεί νέα ανησυχία, η έκτασή της φτάνει σε ανησυχητικά επίπεδα. Στοιχεία του UNEP από το 2021 έδειξαν ότι η παραγωγή πλαστικού έχει φθάσει τα 400 εκατομμύρια τόνους ετησίως, ενώ μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του ποσού ανακυκλώνεται σωστά ή αποτεφρώνεται.
Τι συμβαίνει με το πλαστικό που δεν ανακυκλώνεται σωστά;
Το υπόλοιπο πλαστικό καταλήγει σε χωματερές ή στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των ωκεανών, των ποταμών και των χερσαίων οικοσυστημάτων. Υπολογίζεται ότι 109 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού έχουν συσσωρευτεί στα ποτάμια, ενώ 30 εκατομμύρια τόνοι μολύνουν ήδη τους ωκεανούς.
Αυτά τα επίπεδα πλαστικών αποβλήτων αποτελούν αυξανόμενο κίνδυνο για τη βιοποικιλότητα, τη θαλάσσια ζωή και την ανθρώπινη υγεία, καθώς τα μικροπλαστικά ανεβαίνουν στην τροφική αλυσίδα.
Παραγωγή πλαστικού
Η ζημιά που προκαλείται από το πλαστικό δεν οφείλεται μόνο στον τρόπο ανακύκλωσής του, ο τρόπος με τον οποίο το πλαστικό συντίθεται κατά τη διαδικασία παραγωγής του προκαλεί επίσης μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά.
Ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) έχει προειδοποιήσει ότι τα πλαστικά απόβλητα ενδέχεται να διπλασιαστούν σε 44 εκατομμύρια τόνους ετησίως έως το 2030, ενώ οι εκπομπές από την παραγωγή πλαστικού αναμένεται να ξεπεράσουν τους 4,3 γιγατόνους ισοδύναμου C02. Η ΕΕ θεωρεί ότι αυτό καθιστά επείγουσα την ανάγκη για παγκόσμια δράση τόσο για τη μείωση της παραγωγής πλαστικών όσο και για την αποτροπή της απελευθέρωσής τους στην ατμόσφαιρα.
Το όραμα της ΕΕ για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά
Το όραμα της ΕΕ για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά βασίζεται σε διάφορες βασικές αρχές για την αντιμετώπιση της κρίσης των πλαστικών στην πηγή της.
Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους είναι η μείωση της παραγωγής πρωτογενών πλαστικών πολυμερών, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία νέων πλαστικών προϊόντων. Αυτό θα απαιτήσει δεσμευτικές δεσμεύσεις από τις χώρες να στραφούν προς πιο βιώσιμες πρακτικές παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτού του στόχου, τα πλαστικά προϊόντα θα σχεδιάζονται έτσι ώστε να επαναχρησιμοποιούνται, να ανακυκλώνονται ή να επαναχρησιμοποιούνται, μειώνοντας την ανάγκη για παραγωγή νέων πλαστικών.
Ένας άλλος βασικός στόχος της παγκόσμιας συνθήκης της ΕΕ για τα πλαστικά είναι η εξάλειψη των επιβλαβών χημικών ουσιών στα πλαστικά, πολλά από τα οποία συμβάλλουν στη ρύπανση.
Η ΕΕ τάσσεται επίσης υπέρ της αυστηρότερης απαγόρευσης προβληματικών προϊόντων, όπως τα πλαστικά μιας χρήσης, τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στα πλαστικά απόβλητα. Μεγάλη έμφαση δίνεται στα σκόπιμα προστιθέμενα μικροπλαστικά, τα οποία βρίσκονται συχνά σε προϊόντα όπως τα καλλυντικά και τα καθαριστικά και μπορούν εύκολα να εισέλθουν στο περιβάλλον μέσω των απορριμμάτων και των απορροών.
Εκτός από την αντιμετώπιση της παραγωγής και του σχεδιασμού των προϊόντων, η ΕΕ ζητεί μηχανισμούς που θα διασφαλίζουν ότι οι υπεύθυνοι για την πλαστική ρύπανση θα πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί.
Αυτή η αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει» θα κατανέμει την οικονομική ευθύνη για τη διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης υποδομών για την ανακύκλωση και τη διάθεση των αποβλήτων.
Η ΕΕ αντιλαμβάνεται ότι ενώ τα ισχυρά και νομικά δεσμευτικά μέτρα είναι σημαντικά, είναι εξίσου σημαντικό η συνθήκη να υποστηρίζει μια δίκαιη μετάβαση.
Οι χώρες θα πρέπει να εφαρμόσουν λύσεις προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες περιστάσεις τους, διασφαλίζοντας ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες διαθέτουν τους πόρους και τη στήριξη που απαιτούνται για την εκπλήρωση των νέων υποχρεώσεων.
Μια παγκόσμια προσπάθεια
Οι επικείμενες διαπραγματεύσεις στο Μπουσάν αποτελούν σημαντική στιγμή στην προσπάθεια για τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά, και η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στη συνεργασία με παγκόσμιους εταίρους για να διασφαλίσει ότι θα υιοθετηθεί μια ισχυρή, εφαρμόσιμη συνθήκη έως το τέλος του 2024.
Η πίεση της ΕΕ για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς τον μετριασμό των περιβαλλοντικών κινδύνων και των κινδύνων για την υγεία από την πλαστική ρύπανση.
Η συνθήκη ευελπιστεί να δημιουργήσει μια πιο βιώσιμη και κυκλική παγκόσμια οικονομία πλαστικών, αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τη μείωση της παραγωγής πλαστικών, την εξάλειψη των επιβλαβών χημικών ουσιών και τη διασφάλιση της οικονομικής λογοδοσίας.