Μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές που έπληξαν τα ελατοδάση μας – γεγονός σπάνιο – έχει αναπτυχθεί έντονος προβληματισμός στην επιστημονική κοινότητα των δασολόγων.
Η αποκατάσταση των ελατοδασών μέσω αναδασώσεων δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς το έλατο, ως σκιόφυτο είδος, χρειάζεται πρώτα να δημιουργηθεί ένα “προδάσος” – με φύτευση μαύρης πεύκης, δρυός ή άλλου κατάλληλου δασοπονικού είδους – και στη συνέχεια να ακολουθήσει η φύτευση της ελάτης.
Σήμερα, οι δασολόγοι εμφανίζονται διχασμένοι σε δύο ρεύματα σκέψης. Το πρώτο τάσσεται υπέρ της παραδοσιακής δασοκομίας, δηλαδή της δημιουργίας προδάσους και μετέπειτα φύτευσης ελάτης, συνοδευόμενης από στοιχειώδεις καλλιεργητικές φροντίδες, αφήνοντας στη συνέχεια τη φύση να αναλάβει την αναγέννηση. Η προσέγγιση αυτή, ωστόσο, συνεπάγεται μια μακροχρόνια και χρονοβόρα διαδικασία.
Το δεύτερο ρεύμα επιστημονικής σκέψης τάσσεται υπέρ της σύγχρονης εξέλιξης της επιστήμης, ειδικότερα στους τομείς της εδαφολογίας και της φυσιολογίας των φυτών, με πολλαπλές εισροές και στόχο τη γρήγορη ανάπτυξη των φυτών και, φυσικά, τη γρήγορη αποκατάσταση των νεαρών φυταρίων της ελάτης.
Υπέρμαχος της δεύτερης επιστημονικής προσέγγισης, ο γράφων, έχοντας τεράστια εμπειρία από την ενασχόλησή μου με το ιδιόκτητο φυτώριό μου, καθώς και την αποκτηθείσα πείρα, μελέτη και έρευνα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης των φυτών με όλες τις καλλιεργητικές φροντίδες, έχω να παραθέσω τα εξής:
Α) Δημιουργία φυταρίων ελάτης από επιλεγμένους φαινότυπους, με τη γρηγορότερη μέθοδο της ιστοκαλλιέργειας σε αμόλυντες συνθήκες και με γενετική ομοιομορφία, και όχι από σπόρους, λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας που απαιτείται για την παραγωγή φυταρίων ελάτης.
Β) Κατά την ανάπτυξη των φυτών στο φυτώριο, εφαρμογή σωστής λίπανσης σύμφωνα με την ανάλυση του εδάφους, για ταχύτερη ανάπτυξη, σε συνδυασμό με ορθολογική άρδευση που θα συνδέεται με αισθητήρες υγρασίας ή υγρασιόμετρα.
Γ) Πριν από τη φύτευση (αναδάσωση), προετοιμασία – αναμόχλευση του εδάφους και, στη συνέχεια, φύτευση των φυταρίων με διάνοιξη λάκκων.
Δ) Ενίσχυση του ριζικού συστήματος, με τοποθέτηση στον πάτο του λάκκου 2–3 γραμμαρίων μυκόριζας (ωφέλιμοι μικροοργανισμοί) που συμβάλλουν θεαματικά στη διέγερση και την ταχύτερη ανάπτυξη των ριζών.
Ε) Κρίσιμο σημείο της αναδάσωσης είναι το σκέπασμα κάθε φυτού με μαύρο δίχτυ σκίασης υψηλής πυκνότητας, πακτωμένο σε υποστύλωμα ύψους ενός μέτρου, με στόχο τη δημιουργία σκιάς για την άμεση προσαρμογή των φυτών και την ταχύτερη ανάπτυξή τους.
Στ) Εμπλουτισμός με οργανικά λιπάσματα (χουμικά – φουλβικά οξέα) στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών, τοποθετούμενα γύρω τους όταν υπάρχει υγρασία, κυρίως την περίοδο της ανάπτυξης (άνοιξη – καλοκαίρι), σε ανάλογη ποσότητα λιπάσματος.
Ζ) Ποτίσματα ανάλογα με τον τύπο του εδάφους, σε συνδυασμό με δεδομένα από εγκατεστημένα υγρασιόμετρα (σημείο μαρασμού), ιδιαίτερα σε περιόδους ξηρασίας ή κατά τη θερινή περίοδο, με χρήση βυτίων χωρητικότητας 3 ή 5 τόνων σε γεωργικούς ελκυστήρες, τα οποία κάποιες φορές θα εμπλουτίζονται με κρυσταλλικά λιπάσματα, όπως φωσφορική ουρία, σε εναλλαγή με το σύνθετο κρυσταλλικό λίπασμα 30-10-10.
Η) Απομάκρυνση της παρεδάφιας ανταγωνιστικής βλάστησης με θαμνοκοπτικά, τουλάχιστον τα 3 έως 5 πρώτα χρόνια.
Σύγχρονες λύσεις, με υψηλότερο κόστος, που όμως, μπροστά στα οφέλη που προσφέρουν τα νέα δάση, τη γρήγορη αποκατάσταση και την αποκατάσταση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου, είναι ασυγκρίτως αποδοτικότερες από τις απλές μεθόδους αναδάσωσης που βασίζονται αποκλειστικά στη βοήθεια της φύσης.
Του Παναγιώτη Κορισιάνουπρώην Διευθυντή Δασών Ν. Ηλείας